.png)
ΗΠΑΤΟΛΟΓΙΑ // ΙΣΤΟΡΙΑ // ΤΟ ΗΠΑΡ // ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΗΠΑΤΟΣ
Η βλάβη του ήπατος ήταν γνωστή στον άνθρωπο από τα αρχαία χρόνια. Νεκροψίες που πραγματοποιήθηκαν σε μούμιες της αρχαίας Αιγύπτου έδειξαν βλάβες στο ήπαρ από παράσιτα. Επίσης ο μύθος του Προμηθέα δείχνει πως οι έλληνες είχαν καταλάβει οτι το ήπαρ μπορεί να αναγεννάται.
Ο Ιπποκράτης περιέγραψε το απόστημα ήπατος το 400 ΠΧ και σύμφωνα με τον Ρωμαίο ανατόμο Γαλένιο το ήπαρ θεωρούνταν το πιο σημαντικό όργανο του ανθρώπινου σώματος. Ο ίδιος επίσης αναγνώρισε τη σχέση του ήπατος με τη χοληδόχο κύστη και τον σπλήνα.
Ο Αρεταίος της Καππαδοκίας περιέγραψε τον ίκτερο και τα συμπτώματα του και στο μεσαίωνα ο Αβικένιος παρατήρησε τη σημαντικότητα των ούρων στη διάγνωση των ηπατολογικών νοσημάτων.
Το 1770, η αιμορραγία που προκαλείται στους κιρσούς οισοφάγου λόγω της πυλαίας υπέρτασης παρατηρήθηκε από τον Antoine Portal, Γάλλο ανατόμο.
Το 1884 ο Gabriel Valentin έδειξε πώς τα παγκρεατικά ένζυμα είναι υπεύθυνα για τη διάσπαση του φαγητού κατά τη πέψη. Αυτή η παρατήρηση ακολουθήθηκε από την ανακάλυψη της παγκρεατικής τυροσίνης απο τον Justus Von Leibig το 1846.
Η πρώτη μεταμόσχευση ήπατος σε άνθρωπο έγινε το 1963 από τον Thomas E. Starzl σε ένα αγόρι 3 ετών, με ατρησία των χοληφόρων. Το 1966 ο Baruch S. Blumberg ανακάλυψε τον ιό της ηπατίτιδας Β, για τον οποίο παρασκεύασε και εμβόλιο το 1969. Τιμήθηκε με το βραβείο Nobel στη φυσιολογία το 1976.
Πολλά έχουν γίνει από τότε τόσο στη διάγνωση όσο και στη θεραπεία των ηπατολογικών νοσημάτων, με τελευταία μεγάλη επίτευξη τη θεραπεία της ηπατίτιδας C, σχεδόν ολοκληρωτικά, με φάρμακα από το στόμα.
ΤΟ ΗΠΑΡ
Το ήπαρ είναι το μεγαλύτερο συμπαγές όργανο του ανθρώπου, ο μεγαλύτερος αδένας του σώματος. Το βάρος του μπορεί να φτάσει περίπου στο 1,5 κιλό .
Βρίσκεται κάτω από το δεξιό θολό του διαφράγματος, στο άνω και δεξιό τμήμα της κοιλιάς και προστατεύεται από τις κατώτερες πλευρές.
Αποτελείται από δύο λοβούς (δεξιό και αριστερό) που χωρίζονται μεταξύ τους από ένα σύνδεσμο. Ανατομικά λειτουργεί σε αυτόνομες δομές μέσω της πυλαίας αγγειακής και αρτηριακής παροχής και της χοληφόρου παροχέτευσης.
Είναι αγγειοβριθές όργανο και σε αντίθεση με άλλα όργανα έχει δύο πηγές αιμάτωσης (δέχεται 1.500 ml αίματος το λεπτό), τη πυλαία φλέβα (κυριότερη πηγή της λειτουργικής αιμάτωσης), που απάγει το αίμα των άλλων οργάνων της κοιλιάς (παρέχοντας το 80% της αιμάτωσης και το 40% της οξυγόνωσης του ήπατος) και την ηπατική αρτηρία (κύρια πηγή της θρεπτικής λειτουργίας και της οξυγόνωσης), που τροφοδοτεί το ήπαρ με οξυγονωμένο αίμα.
Η απαγωγός κυκλοφορία του αίματος γίνεται με τις τρεις ηπατικές φλέβες (δεξιά, μέση και αριστερή) που εκβάλλουν στην κάτω κοίλη φλέβα.
Τέλος, το ήπαρ συνδέεται με τη χοληδόχο κύστη και το λεπτό έντερο μέσω ενός συστήματος μικρών αγωγών, των χολαγγείων, τα οποία μεταφέρουν τη χολή από το ήπαρ στο έντερο.
ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΗΠΑΤΟΣ
Το ήπαρ αποτελεί το “χημικό εργοστάσιο” του οργανισμού. Βασικές του λειτουργίες αποτελούν:.
Ταυτόχρονα, η παραγωγή και η έκκριση χολής βοηθούν στην πέψη των τροφών και στην απομάκρυνση των τοξικών ουσιών. Επίσης, στο ήπαρ μεταβολίζονται τα περισσότερα φάρμακα, τα οποία είναι λιποδιαλυτά, αλλά για να μπορέσουν να απεκκριθούν στη χολή ή στο νεφρό θα πρέπει να είναι υδροδιαλυτά. Ο ηπατικός μεταβολισμός τους τα καθιστά υδροδιαλυτά.
Παραγωγή και εναπόθεση ενέργειας (μεταβολισμός γλυκόζης-γλυκογόνου, αμινοξέων, λιπών).
Αδρανοποίηση και απομάκρυνση ουσιών (αμμωνίας, χολερυθρίνης, χοληστερίνης)
Πέψη των τροφών (χολικά οξέα-άλατα)
Μεταβολισμός και απέκκριση τοξικών ουσιών, αιθυλικής αλκοόλης, ορμονών και φαρμάκων
Παραγωγή ουσιών (λευκωματίνες, παράγοντες πήξεως)
Αποθήκευση ουσιών (σίδηρος, χαλκός, βιταμίνες)
Ανοσιακή απάντηση (χυμική, κυτταρική)
Αιμοποίηση
Αιμόσταση
Οξεοβασική ισορροπία
Ηπατολογία
ΚΥΡΙΟΤΕΡΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΗΠΑΤΟΣ
( ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΣΤΟ ΙΑΤΡΕΙΟ Ή ΣΤΗ ΚΛΙΝΙΚΗ )
-
Oξείες και χρόνιες ηπατίτιδες A,B,C,D,E (νέκρωση και φλεγμονή του ηπατικού παρεγχύματος).
-
Αυτοάνοσα νοσήματα ήπατος ( αυτοάνοση ηπατίτιδα, πρωτοπαθής σκληρυντική χολαγγείτιδα, πρωτοπαθής χολική χολαγγείτιδα)..
-
Αλκοολική νόσος ήπατος.
-
Μη αλκοολική λιπώδης διήθηση ήπατος.
-
Καλοήθεις βλάβες του ήπατος.
-
Ηπατοκυτταρικός καρκίνος, μεταστατική νόσος ήπατος.
-
Τοξικότητα από φάρμακα
-
Oξεία και χρόνια χολόσταση (κλινικές, βιοχημικές και ιστολογικές εκδηλώσεις που οφείλονται σε ελάττωση ή αναστολή της χολικής ροής)
-
Aπόφραξη ηπατικών φλεβών ή πυλαίας
-
Γεννετικά νοσήματα του ήπατος (Έλλειψη α1 αντιθρυψίνης, Νόσος Wilson, Αιμοχρωμάτωση, Σύνδρομο Gilbert (Οικογενής έμμεση υπερχολερυθριναιμία) κλπ.
-
Μη αντιρροπούμενη κίρρωση (κιρσορραγία, ασκίτης, ηπατική εγκεφαλοπάθεια).
ΗΠΑΤΟΛΟΓΙΑ // ΠΟΤΕ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΝΑ ΚΑΝΩ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΗΠΑΡ
Κάθε ασυμπτωματική διαταραχή της ηπατικής βιοχημείας πρέπει πάντα να διερευνάται περαιτέρω, καθώς μπορεί να υποδηλώνει ηπατική νόσο. Ωστόσο, και φυσιολογικές τιμές δεν αποκλείουν πάντα με βεβαιότητα το ενδεχόμενο ηπατικής νόσου, ιδιαίτερα σε κάποιες ομάδες του πληθυσμού. Για παράδειγμα χρήστες ενδοφλέβιων ουσιών (υψηλός επιπολασμός ιογενών ηπατιτίδων) ή άτομα που κάνουν κατάχρηση αλκοόλ.
Με τις εξετάσεις βιοχημείας του ήπατος κυρίως κατευθύνεται και σπάνια προσφέρεται από μόνη της η διάγνωση.
Μια ήπια αύξηση των αμινοτρανσφερασών δεν είναι εξαρχής ειδική και μπορεί να ομαλοποιηθεί με επαναληπτικές εξετάσεις. Χρειάζεται όμως πάντα προσοχή και παρακολούθηση. Για παράδειγμα, η μη αλκοολική λιπώδης νόσος του ήπατος αποτελεί τη συχνότερη αιτία της ήπιας τρανσαμινασαιμίας (στον πληθυσμό των δυτικών κοινωνιών).
Εξετάσεις για το ήπαρ θα πρέπει οπωσδήποτε να γίνονται όταν οι ασθενείς παρουσιάζουν εμφανή συμπτώματα ηπατικής νόσου, όπως ίκτερο ή ασκίτη. Η προληπτική ιατρική (π.χ. ενημέρωση, διαιτητικές οδηγίες, εμβολιασμός) έχει ιδιαίτερη σημασία. Το ίδιο και η πρώιμη και έγκυρη διάγνωση, κάτι που μπορεί να επιτευχθεί με την εφαρμογή κατάλληλων και απλών αλλά αποτελεσματικών διαγνωστικών μεθόδων (π.χ. υπερηχογράφημα ήπατος, ιολογικοί και νεοπλασματικοί δείκτες).
